Wielrennen moet SafeR, aldus Plugge en co: 'Wegen zijn ontworpen voor 30 km/u, maar peloton gaat dubbel zo hard'

De mondiale wielerbond UCI heeft vrijdag in Bilbao op een persconferentie uit de doeken gedaan hoe het de wielersport veiliger wil gaan maken. In het Bilbao Exhibition Centre werd het 'Road Cycling Safety'-plan voorgesteld door de belangrijkste stakeholders, genaamd SafeR. In de Leiderstrui was erbij.

Hoe is SafeR tot stand gekomen?

Na de tragische dood van Gino Mäder (Bahrain Victorious) in de Ronde van Zwitserland is veiligheid weer een actueel thema geworden in de wielersport, al werden de plannen voor deze nieuwe, onafhankelijke situatie al een stuk eerder opgezet. Na de crash van Fabio Jakobsen en Dylan Groenewegen in de Ronde van Polen 2020 werden de eerste contouren gelegd, in 2021.

SafeR, momenteel vertegenwoordigd door Michael Rogers (veiligheidsadviseur UCI), Jeff Seed (operationeel directeur van INEOS, het chemiebedrijf) en Jaap van Hulten (operationeel directeur Jumbo-Visma), moet er als onafhankelijk orgaan voor zorgen dat de stakeholders in het professioneel wielrennen tot elkaar komen. 'We willen niet met modder naar elkaar gooien, als spelers in de wielersport moeten we samen de veiligheid verbeteren', concludeerde David Lappartient, president van de UCI.

Op de persconferentie werden er ook nog enkele cijfers gepresenteerd. In 2023 zijn er tot dusver 24 (!) procent meer incidenten geweest dan in 2022, waarvan maar liefst zestig procent plaats heeft gevonden in de laatste veertig kilometer.

Wie zijn er betrokken bij SafeR?

Lappartient nam bevlogen het woord. 'Als UCI blijven we sancties uitdelen, maar al bij al moeten we samenwerken als onafhankelijke instanties. De wegen van tegenwoordig zijn ontworpen om dertig kilometer per uur te rijden, maar een peloton vol wielrenners rijdt er met zestig kilometer per uur doorheen. Dat is dubbel zo hard. Je hoeft geen genie te zijn om te bedenken dat dat gevaarlijke situaties op kan gaan leveren.'

'We weten dat het voor renners veel stress oplevert, maar ook voor families', vervolgt Lappartient. 'Alles is tegenwoordig namelijk op TV te laten zien, dus zij zien hun geliefden vallen. Dat willen we niet meer, en daarbij is het ook voor de renners en teams zelf uiteraard niet goed als ze er maandenlang uitliggen. Medio juni hebben we alle renners, zo'n vierduizend in totaal, ingelicht. Op die manier betrekken we ook hen actief.'

Richard Plugge (Jumbo-Visma) en Christian Prudhomme (A.S.O.) sloten ook aan. 'Lange tijd werd er met de vingers naar elkaar gewezen, waarbij de UCI vaak de zondebok was. Ik ben dan ook trots dat we dat nu samen aan hebben gepakt', aldus Plugge, die namens Jumbo-Visma samen met Soudal Quick-Step, INEOS en DSM als voorvechter gold van dit project. Al bij al is het dus een project van de UCI, renners, teams en organisatoren.

Wat gaat SafeR precies doen?

Het project bestaat uit vier pijlers:

• het analyseren van de risico's van parcoursen van WorldTour en UCI ProSeries-wedstrijden (zowel bij de mannen als vrouwen)
  
• het geven van advies aan stakeholders in het professioneel wielrennen, in het bijzonder de UCI
• veiligheidsgidsen maken voor koersorganisatoren, teams en renners
• elk kwartaal een veiligheidsrapport uitbrengen

SafeR heeft samen met de UCI als referentiepunt een database laten ontwikkelen door de Universiteit van Gent, waarin alle valpartijen op basis van feiten geanalyseerd kunnen worden. Daaruit is gebleken dat grofweg drie redenen ten grondslag liggen aan (zware) crashes: gedrag van renners, gedrag van teams en organisatorische gebreken. Bij de analyses die SafeR moet uit gaan voeren, gaat het uitsluitend uit van deze feiten. Meningen die op Twitter en andere sociale media gespuid worden, kunnen zo van de feiten gescheiden worden.

Door achttien regels op te stellen wil SafeR inspelen op zowel het gedrag als het proces, waar in principe alle stakeholders zich aan moeten gaan houden. Enkele voorbeelden die aangehaald werden: 'Motoren die voor het peloton rijden snijden bochten af, waardoor er alsnog grind op de wegen komt. Dan komt het risico dus uit de karavaan zelf. Datzelfde geldt voor die bewuste crash in de Ronde van Vlaanderen, waarbij de berm wordt opgezocht. Als een weg vijf meter is, is die niet vijf meter tien breed.'

Hoe gaat SafeR dit doen, betalen en vanaf wanneer?

Van Hulten is namens Jumbo-Visma één van de voorvechters van dit project. 'Idealiter kan SafeR het parcours op locatie analyseren, waarna de feiten in de database gezet kunnen worden. Teams, renners en organisatoren hebben hier dan toegang toe, waardoor we elkaar kunnen helpen om de wielersport veiliger te maken.'

'Samen aan de tafel zitten is decennialang niet aan de orde geweest, dus dit gaat ook niet in één dag werken', stelt Van Hulten realistisch. 'We moeten elkaars rollen begrijpen, dat vergt tijd. Misschien moeten we ook eerlijk zijn dat een crash als die van Gino niet te vermijden is', klinkt het realistisch. Lappartient vult daarbij aan dat afdalingen er altijd in zullen zitten.

De opzet van SafeR is verdeeld in drie fases, waarbij het momenteel in fase één zit. Hierbij is het nog een pilot, maar vanaf 1 januari zou SafeR in principe operationeel moeten zijn en dus over moet schakelen naar fase 2. Het geld zou dan van de vier genoemde instanties (UCI, teams, renners en organisatoren) moeten komen, maar hier zijn nog geen concrete afspraken over gemaakt. Het lijkt er dus op dat één of meerdere partijen nog water bij de wijn moeten doen om het plan definitief te laten slagen.

Vanaf 2025, als fase 3 normaliter ingaat, hoopt SafeR dan echt een functionele bijdrage te kunnen leveren aan de wielersport, waarbij het het liefst drie á vier onafhankelijke (dus niet Rogers, Van Hulten of Seed) officials in dienst heeft.

Tom van der Salm (Twitter: @TomvanderSalm) | e-mail: t.vandersalm@indeleiderstrui.nl)