Hoe Fabio Aru als gewezen Italiaanse wielerlegende uiteindelijk vertrok door de achterdeur

In zijn beste dagen gebruikte hij zijn fiets niet als vervoersmiddel, maar als geweer. Als hij op de pedalen ging staan, vielen de anderen om. Als hij z'n mond opende en gekke bekken begon te trekken, wist je dat je verloren was. Hij won de Vuelta, hij won etappes in de Giro, de Tour en in diezelfde Ronde van Spanje. Helaas nemen we na 2021 afscheid van Fabio Aru, die op zijn 31e al wist dat het genoeg was.

In de zoektocht naar Italiaans rondetalent haalden de mensen uit de Laars van Europa hun hart op, toen Aru in 2012 als eerstejaars prof van Astana zijn talent toonde. Hij was 22, maar dat was in die periode nog helemaal geen leeftijd om op het hoogste niveau al te winnen. Aru reed rond in hoog aangeschreven beloftenwedstrijden zoals de Toscana-Terra di ciclismo, Giro Ciclistico d'Italia en de Giro Ciclistico della Valle d'Aosta Mont Blanc. In Toscane won hij het eindklassement, net als rond de Mont Blanc. In de Baby Giro werd hij tweede. Italië wist het zeker: een nieuw rondetalent was daar.

Aru helpt Nibali aan Giro-zege

In het Zuid-Europese land was al even vraag naar meer goede klimmers. Vincenzo Nibali haalde de kastanjes uit het vuur en kon nog wel even mee, maar wat kwam er daarna? Ivan Basso liep op z'n einde en Michele Scarponi bleek uiteindelijk toch geen wereldtop. Danilo di Luca was van het podium gedonderd na dopinggebruik en Damiano Cunego maakte het ook niet waar. Je kunt je dus wel voorstellen hoe groot de druk meteen was, toen Aru na 2012 een volwaardig WorldTour-programma ging rijden. Hij leek daar zelf niet zo van onder de indruk, in z'n eerste interviews - zonder enige mediatraining - blies hij hoog van de toren. Hij wilde winnen, ook op het hoogste niveau.

2013 begon voor de toen nog 22-jarige Aru met een harde kennismaking met de grote mannenwereld. Hij kon z'n stempel wel drukken in koersen zoals de Giro del Trentino en de Ronde van Oostenrijk, waar hij keurig top tien reed. In zijn eerste grote ronde reed hij lang wat anoniem rond. Hij kwam er eigenlijk in de derde week pas door, een nieuw signaal dat hij de inhoud had voor het grote rondewerk. Aru reed zijn kopman Nibali naar de eindzege, door op de beklimmingen in de slotweek hard op kop te boren. Hij finishte in de laatste bergetappe zelfs doodleuk met de favorieten. Ploegbaas Alexandre Vinokourov had genoeg gezien, in 2014 mocht Aru het in de Giro én de Vuelta laten zien als kopman.

Aru breekt door, Vuelta-zege als beloning

2014 werd uiteindelijk hét jaar van de grote doorbraak van Aru, die in de Giro d'Italia op z'n 23e derde werd in het eindklassement. Hij zette de kers op de taart met ritwinst op de loeisteile Plan di Montecampione in de derde week. De grote vraag was: kon hij dat ook tegen de besten ter wereld? Kwam de concurrentie in de Giro nog van gasten zoals Rigoberto Urán en Nairo Quintana, in de Vuelta van dat jaar stonden Alberto Contador, Chris Froome en Alejandro Valverde aan het vertrek. Aru toonde zich als één van de, misschien wel de beste klimmer van het pak. Hij won twee bergetappes door uit de groep favorieten weg te rijden, ook toen Froome er alles aan deed om dat niet te laten gebeuren. Het was aan z'n slechte tijdritten te wijten dat Aru 'slechts' vijfde werd in het klassement.

Italië kookte onderhand over. Nibali had na de Giro in 2013 ook de Tour in 2014 gewonnen en met Aru kwam er een raket aan die niet meer leek te remmen. Aru, die in de rittenkoersen van een week altijd wat verstoppertje speelde, was andermaal op de afspraak. In de Giro d'Italia werd hij nu zelfs tweede, al is de vraag wat ploegmaat Mikel Landa had gekund, als de Spanjaard zich niet voor Aru uit elkaar had moeten trekken. In de Vuelta van 2015 kwam de ultieme beloning voor Aru's constante drang naar de aanval. Hij was drie weken goed, constant en slaagde er uiteindelijk in om grote verrassing Tom Dumoulin uit de leiderstrui te rijden. Aru viel misschien wel 43 keer aan en kreeg in Madrid de prijs voor eindwinnaar uitgereikt. Hij was op dat moment pas 25 jaar.

Aru zegeviert in Italiaanse driekleur

Voor de start van 2016 leek Italië niets te kunnen gebeuren, helemaal niet toen Nibali (na het drama rond Steven Kruijswijk) de Giro won. Astana had met Nibali en Aru twee van de beste klassementsrenners van dat moment in huis en Aru werd voor het eerst naar de Tour de France gestuurd. Het werd de ronde waarin de klimmer eigenlijk voor het eerst tegen tegenslag aanliep. Na negentien etappes stond Aru zesde in het klassement, een nieuwe bevestiging dat hij erbij hoorde. In de laatste bergetappe naar Morzine ging het echter hopeloos mis. Aru had slechte benen en liep volledig leeg. Een hongerklopt, zo luidde het oordeel. Aru verloor zeventien minuten en sloeg alle cameramannen bijna letterlijk bij hem weg. In Parijs resteerde slechts plek dertien in het eindklassement, een flinke domper.

De mentale weerbaarheid van Aru werd in het jaar erna nog eens extra getest toen hij in de eerste maanden van het jaar kampte met een flinke knieblessure. Hij was drie maanden afwezig, alvorens hij zijn rentree maakte in de Dauphiné. Aru ging meteen weer in het offensief, al had hij nog niet de benen om het af te maken. Die vorm was er in de Tour van 2017 wel. En dikke week nadat Aru met een indrukwekkende solo Italiaans kampioen op de weg was geworden, hield hij huis op La Planche des Belles Filles. Op het moment dat de ongenaakbare Froome even materiaalpech kende, ging Aru ervandoor. Team Sky was er alles aan gelegen om hem terug te halen, maar dat lukte niet meer. Aru schreeuwde het uit na zijn ritzege, in zijn Italiaanse driekleur.

Aru zakt door het ijs in de Giro d'Italia en Vuelta

Het lek leek gevonden en Aru hervond voor even zijn beste benen. Hij viel nog eens aan, en nog eens. Hij maakte zich niet geliefd, door ook gebruik te maken van pech bij anderen. Froome deelde er zelfs een beuk voor uit, misschien wel omdat hij dit niet gewend was. Aru toonde geen genade voor de Brit en dat maakte die Tour zo leuk. De geniepige Aru, scherp geslepen in het Zuid-Italiaanse Sardinië, pakte zelfs geel op de steile aankomst van de Peyragudes. Daarna sloeg het noodlot echter opnieuw toe voor de Italiaan. Bronchitis zoog de energie uit zijn benen, waardoor Froome met de schrik vrij kwam en Aru uiteindelijk als vijfde Parijs haalde. Zijn eerste top tien in de Tour en zijn laatste grote kunstje voor Astana, bleek. Aru kreeg een niet te weigeren salaris van vier miljoen voorgeschoteld door UAE Team Emirates, waar hij de grote leider moest worden.

Wie op 5 juli 2017 op de top van La Planche des Belles Filles had voorspeld dat Aru op die dag zijn laatste succes zou boeken, was hard uitgelachen. De wereld lag aan de voeten van de nog jonge klimmer, en toch was die ene dag in de Vogezen de laatste dag waarop we de allerbeste Fabio Aru zagen fietsen. Hoe kon het zo omslaan? Hoe kon het dat Aru bij UAE Team Emirates geen moment uit de verf kwam? De voortekenen waren er ook helemaal niet toen Aru in mei van zijn eerste seizoen bij UAE als kopman naar de Giro ging. Hij was de leider en hoewel hij een slechte eerste week kende, leek hij er in de tweede doorheen te komen. Hij stond na elf etappes tiende, op dik drie minuten van de ontketende Simon Yates. Er leek iedere dag een beetje verbetering in te zitten. In de zeventiende rit kwam de eerste barst op de Monte Zoncolan, waar Aru dik twee minuten verloor. Een dag later zagen we hem plots vroeg lossen. Met een gezicht dat tussen woede en verdriet in zat, schreeuwde hij naar de camera: Wegwezen! Hij werd 69e, op bijna twintig minuten.

Aru reed de Giro van 2018 niet uit, maar er was toen nog niet duidelijk wat er met hem aan de hand was. De Italiaan wees zelf naar z'n fitheid, hij voelde zich niet goed op de fiets. Na een break van twee maanden leek hij aardig oké in de Ronde van Wallonie en in Polen, al was het nog verre van de Aru bij Astana. Als het even heel hard ging, haakte hij af. Hetzelfde beeld was er in de Vuelta a España. Aru werd er anoniem 23e en kwam vooral weer in beeld na een woede-uitbarsting, ingegeven door een crash waarbij hij helemaal open kwam te liggen. Hij moest worden getemd door ploegbaas Matxin Joxean Fernandez. Het lag aan de fiets, aan de hele wereld. Wat we vooral zagen, was een talent in pure wanhoop, niet wetende wat er met hem aan de hand was.

UAE Team Emirates en Aru klaar met elkaar

De conclusie werd pas in 2019 getrokken: Aru reed al maanden niet top, omdat hij last had van een beknelde liesslagader. Het is een bekende kwaal bij wielrenners en hij moest eraan geopereerd worden. Na de ingreep in maart zat Aru in juni alweer op de fiets, want de Tour de France wachtte. Het was eigenlijk veel te snel, maar hij voelde zich goed en dus moest er gekoerst worden. Plek veertien in de Tour was voor Aru een opluchting, een teken dat het beter ging. Maar tegelijkertijd was het pijnlijk om een kampioen blij te zien met een plek buiten de top tien. In de Vuelta kwam de volgende dreun. Aru begon goed, leek zelfs even met de besten mee te kunnen, maar na een week was het tankje leeg. De inhoud na zo'n zware operatie was er niet en Aru gaf er na twaalf etappes de brui aan.

Het was wel duidelijk dat er naast fysiek ook mentaal iets niet goed zat bij de Italiaan. Hij schoot van emotie in emotie, van blijheid in pure wanhoop. Zo zat hij lachend op de fiets in de Tour Colombia en Ronde van Burgos van 2020, met bijbehorende prima resultaten. Na de coronabreak was het plots weer harken. Hij gaf vlak voor de Tour de France op in de Ronde van Lombardije en gaf in de negende etappe van de Tour bijna huilend op de fiets op. Naar eigen zeggen omdat zijn opa was overleden, maar bij UAE Team Emirates was de maat vol. 'Hij stelt ons teleur. Hij gaat niet goed om met tegenslagen. Hij heeft daar het karakter niet voor', zo zei adviseur Giuseppe Saronni. De relatie met UAE bekoelde. Aru reed geen kilometer meer na de Tour en nam na 2020 afscheid van de ploeg.

Nog één laatste seizoen een brede glimlach

Zijn ritzege in de Tour van 2017 leek een lichtjaar geleden. Waar was de man die als een hyena iedereen aanviel als z'n kuiten kriebelden? Team Qhubeka NextHash wilde de gok wel wagen en schotelde Aru een contract voor. Het zat er nog ergens in, moet men gedacht hebben. De blik ging op koersplezier, lekker aanvallen en hopen op succes. Het werd het allemaal net niet, hoewel Aru meermaals aangaf plezier te hebben en hij ook echt wel op zoek ging naar de aanval als het kon. In de Sibiu Cycling Tour en Vuelta a Burgos zagen we de beste Aru in drie jaar en werd hij twee keer tweede in het eindklassement. Hij was bevrijd, zo bleek achteraf.

Aru ging namelijk naar de Vuelta, waar hij nog voor de start aangaf dat het zijn laatste koers zou worden. Na de Vuelta was het klaar met de fysieke en mentale struggles, de blik zou op de familie gaan. Aru ging bijna iedere dag mee in de kopgroep, maar dichtbij een ritzege kwam hij nooit. Toch zagen we in de Vuelta wel drie weken de lach terug, die we al zo lang hadden gemist. Het koersdier in Aru werd nog één keer wakker, om na de Vuelta met een mooi afscheid definitief te gaan slapen. Al met al een vertrek door de achterdeur, voor een gewezen wielerlegende, die die status uiteindelijk slechts gedeeltelijk kon inlossen. Het schoolvoorbeeld dat topsport niet voor iedereen is? Misschien. Bovenal danken we Fabio Aru voor al z'n aanvalslust, al z'n gekke bekken en de grinta. Grinta die uiteindelijk niet genoeg bleek om de struggles, twijfels en pijn te verslaan.

Bram van der Ploeg (Twitter: @BvdPloegg | e-mail: b.vanderploeg@indeleiderstrui.nl)