Column: De manier waarop wij allemaal tegen dopinggebruik kijken moet drastisch veranderen

Het afgelopen wielerjaar heeft blootgelegd hoe vertekend ons beeld van dopingzondaars is. Het wielrennen zal altijd een gesloten sport blijven als we niet drastisch op een andere manier kijken naar de redenen achter dopinggebruik.

Koers volgen was nog nooit eerder zo intens en moeilijk als in 2020. De ene wedstrijd was nog maar amper gefinisht of er werd alweer over de volgende race gesproken. Ieder nieuwtje werd min of meer ondergesneeuwd door de lawine aan ritten. Groot nieuws, wat kleiner nieuws of pietluttige bijzaken: de kans is eigenlijk maar klein dat u écht alles hebt meegekregen.

Nu de meeste sneeuwvlokken zijn neergedwarreld, kunnen we eindelijk kijken hoe mooi en prachtig het afgelopen wielerjaar was. Op de meeste plekken ligt een mooie en perfect egale laag sneeuw, waarvan het bijna zonde is er er met je logge voet een stap in te zetten. Echter, ergens in de verte verpest een vieze vlek het prachtige uitzicht: het is het dopingnieuws dat u misschien wel hebt gelezen, maar al lang en breed weer was vergeten. Het gaat over doping.

Iedereen die de wielersport een warm hart toedraagt, zal zich ooit hebben moeten verdedigen waarom hij een sport volgt waarin doping zo 'gangbaar' is/was/lijkt te zijn (streep door wat niet van toepassing is). Dat lijkt me niet zo'n groot probleem. Om een schonere sport te krijgen, is het belangrijk dat er veel over gesproken wordt. We hebben immers jarenlang kunnen zien wat een zwijgcultuur kan doen met een sport.

'We praten op een selectieve manier over doping'

Toch is de manier waarop we over doping of dopingzaken praten flink selectief. De drukke koersperiode bewees dat onze verontwaardiging of interesse sterk afhankelijk is van de hoeveelheid andere nieuwsfeiten. Waar corona de kop opsteekt, is doping plots niet meer interessant. Dat lijkt me niet bevorderlijk voor de integriteit van de sport. Ik zet graag mijn spreekwoordelijke schep in om de volgende zaken te ontdoen van een klein laagje sneeuw. We hebben drie casussen van het afgelopen seizoen.

Waar was onze verontwaardiging bij Spreafico?

Ik wil graag beginnen bij Matteo Spreafico. 'Matteo Sprea-Wie?', denkt u misschien. Nou, Spreafico is een Italiaanse wielrenner van Vini Zabù en deed afgelopen najaar mee aan de Giro d'Italia. Geruisloos reed hij mee, eigenlijk hoorde je helemaal niets van hem. Misschien is het de grootsheid van zijn naam of palmares, misschien is het de spanning van de Giro, misschien is het de corona-factor: het boeide bijna niemand dat hij in de negentiende etappe niet meer van start ging door een positieve dopingtest.

We kunnen het niemand kwalijk nemen, gezien de situatie van het wielrennen op dat moment. Toch is het raar dat de collectieve verontwaardiging miste. Meer dan een klein stukje in La Gazzetta dello Sport kreeg hij niet toen bekend werd dat zijn ploeg hem ontslagen had. We gingen vrolijk verder alsof er niets was gebeurd. Volgend jaar herinnert niemand zich meer dat Spreafico ooit meedeed aan de Giro, hooguit op het moment dat hij daadwerkelijk geschorst wordt. Die kans lijkt gezien de feiten vrij groot te zijn.

Transparantie kun je bij ploegen amper verwachten

Dan hebben we Nairo Quintana en zijn ploeg Arkèa Samsic die een hoofdprijs mogen krijgen voor het brengen van gebrekkige informatie na de huiszoeking tijdens de Tour de France. Als het niet aan oplettende journalisten gelegen had, hadden we lang op een statement van de ploeg kunnen wachten. In plaats van handelen, laten ze de betrokken renners de ronde uitrijden. In het persbericht van de ploeg wordt er niet over de prestaties van de Colombiaan gesproken. Vrij bijzonder als het één van je grote uithangborden is, ook voor de sponsors.

We hebben een paar maanden moeten wachten tot de manager van de ploeg ein-de-lijk met wat tekst en uitleg kwam. In de Leiderstrui deed eerder navraag bij de ploeg waarom andere renners in het vooronderzoek, zoals Winner Anacona, gewoon hun wedstrijden mochten rijden. Een antwoord bleef achterwege. Eigenlijk is het op dit moment alleen maar wachten tot er iets van details naar buiten komen van de onderzoekende partij.

Hoe vervelend ook, gezien de belangen van de ploeg is het best logisch dat deze aanpak gekozen wordt. Vanuit het onschuldigheidsbeginsel moet je hier ook alle respect voor hebben. Maar waar transparantie hier ver te zoeken is, lijkt het me des te belangrijker dat de betrokken instanties wél laten weten wat ze aan het doen zijn. Hoe ze dat doen en vooral ook waarom ze dat doen.

De (on)zin van een publiekelijke schandpaal

Afgelopen week kwam naar buiten dat de KNWU een dopingzaak uit 2011 verzwegen had vanwege persoonlijke omstandigheden van de betrokken renner. Ik ken de omstandigheden van de renner niet, maar ik wil best geloven dat het ernstig genoeg was om het op deze manier op te lossen. Mensen vroegen zich af of dit soort nieuws dan alsnog gebracht moest worden. Ik ben geneigd daar 'ja' op te antwoorden. Immers, hoe kunnen problemen opgelost worden op het moment dat er niet over gesproken mag worden? Of de procedure niet gecontroleerd kan worden?

Mensen wilden een naam hebben, koppen moesten rollen. De nieuwsgierigheid snap ik, maar naar mijn idee zou dit niet hoeven. In zekere zin ben ik het eens met de woorden van Johan Bruyneel: de ernst van de dopingzaak zou niet afhankelijk moeten zijn van de grootte van zijn of haar naam. Ik snap dat het moeilijk wordt om het schorsen van een zevenvoudig Tour de France-winnaar verborgen te houden, maar waarom je op basis van je prestaties een zwaardere straf of meer media-aandacht krijgt, is eigenlijk ontzettend krom.

Iedere dopingzondaar zou bij voorbaat anoniem moeten zijn

Zou anonimiteit niet iets moeten zijn waar iedereen áltijd al recht op heeft? Als het echt niet gaat om de naam van de renner zou het niet bekend hoeven te worden wanneer het voorval precies heeft plaatsgevonden. Of tijdens welke wedstrijd. Wat wél van belang is, is dat de procedure openbaar en transparant is. 'Renner #486349 (of een willekeurig ander getal) heeft dit en dat middel gebruikt, waardoor de instantie besloten heeft hem te schorsen', klinkt misschien minder spannend, maar daar is het ook niet om te doen.

Ik ben benieuwd wat het doet met de interesse voor dopingzaken op het moment dat alles anoniem is. Gaan wielervolgers en journalisten zelf op jacht naar de namen of hebben ze respect voor privacy van de renner? Je kunt je namelijk afvragen of het bekendmaken van de naam écht nodig is of dat het alleen maar afleidt van de feiten. Het lijkt mij dat er meer verontwaardiging zou mogen zijn om een onbeduidende renner die zichzelf volgepompt heeft met EPO dan een topper die een extra pufje van een astmamiddel neemt.

Hoe schrappen we dan iemand uit de uitslag?

Dit heeft wel een groot probleem: het schrappen van uitslagen is niet meer mogelijk. Uitslagen gehaald met doping blijven met deze aanpak tot in de lengte der dagen staan. Armstrong won op die manier nog al zijn Tours en Spreafico wordt gewoon een renner die de Giro niet heeft uitgereden. Dat voelt onrechtvaardig tegenover alle niet-dopinggebruikers. Je kunt niet verkopen aan de volgers dat je prestaties met doping mogen blijven bestaan. Of wat te denken van al het prijzengeld dat verdiend is met verboden middelen.

Aan de andere kant, welk verschil maakt het? Eigenlijk is Armstrong voor veel mensen alleen maar op papier niet meer de winnaar van al die Tours. De meesten, ook andere renners van zijn tijd, zien hem nog altijd als de rechtmatige winnaar. Het schrappen van zijn naam heeft geen invloed gehad op de manier hoe hij gezien werd: de sterkste renner van zijn periode. Het uit de uitslag halen van zijn naam heeft daarmee eigenlijk een puur symbolische waarde van het kaliber 'ladies and gentlemen, we've got him!'

Lees verder onder de foto.

Het maakt het schrappen van een naam een nutteloze maatregel, die er eigenlijk alleen maar voor zorgt dat niemand zich ooit zal durven uit te spreken. Je hebt immers de kans om voor de rest van je leven als persona non grata behandeld te worden door mensen in de wielerwereld. Laat ze anoniem hun verhaal doen bij instanties en beloon hun transparantie. Een renner die praat zou gewaardeerd moeten worden en niet met de nek aangekeken. Als je het terugbrengt naar de basis is de renner vaak ook maar iemand die het maximale uit zichzelf wil halen, beïnvloed door de tijdsgeest en plaats. Is dat crimineel of is het heel menselijk?

Andere cultuur kan renners laten spreken

Je geeft renners de keuze om uit de anonimiteit te stappen, om dapper gevonden te worden. Mensen zullen gefascineerd zijn door wat zij gedaan hebben. Luister naar hun verhalen en pas daarop je maatregelen richting de toekomst aan. Leren van de geschiedenis dus in plaats van het uitwissen van het verleden. Uiteindelijk moeten we leren dat het niet verkeerd is om het beste uit jezelf te willen halen, maar dat het niet ten koste mag gaan van je gezondheid: preventief handelen in plaats van reactief. Alle informatie die je verzamelt, is waardevol om dat doel voor elkaar te krijgen.

Uiteindelijk moeten we dus stoppen met het meten met verschillende maten door de bevoegde instanties, maar ook door de media. Willen we echt een gezond klimaat creëren waarin geen zwijgcultuur heerst, moeten we iedere dopingzondaar waardig en puur op basis van de feiten kunnen behandelen. Het maakt niet uit of je Armstrong of Spreafico heet, of hoeveel Tour-overwinningen je op je naam hebt staan. Wat uitmaakt is dat iedere renner in de toekomst op een verantwoorde manier alles uit zijn of haar carrière kan halen.

Jannick van der Hooft - j.vanderhooft@indeleiderstrui.nl / Twitter: @jannick_der